Trong quá trình nuôi con bằng sữa mẹ, nhiều mẹ chưa thực sự hiểu rõ tác dụng của sữa đầu và sữa cuối. Sữa nào mới thực sự tốt cho sự phát triển toàn diện của trẻ và cách xử lý tình trạng bé bú sữa đầu sữa cuối mất cân bằng như thế nào? Vậy hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi để giải đáp chi tiết những thắc mắc này nhé!
1. Tìm hiểu về sữa đầu và sữa cuối
1.1. Sữa đầu là gì?
Sữa đầu (foremilk) là phần sữa mẹ tiết ra trong khoảng 10 phút đầu mỗi cữ bú. Sữa có màu trong, vị ngọt, chứa nhiều lactose nhưng ít chất béo. Đây là nguồn cung cấp nước và năng lượng nhanh cho bé.
Sữa đầu khoảng bao nhiêu ml? Về lượng sữa, trung bình mỗi cữ bú mẹ tiết khoảng 15ml sữa đầu, nhưng một số mẹ có nhiều sữa thì lượng sữa có thể lên đến 30ml. Thời gian bé bú hết sữa đầu sẽ tuỳ vào sức bú của mỗi trẻ. Thời gian thông thường từ 15 đến 20 phút với trẻ sơ sinh, còn khi bé lớn hơn thì rút ngắn còn 5 đến 10 phút.
1.2. Sữa cuối là gì?
Sữa cuối (hindmilk) là phần sữa mẹ tiết ra ở cuối mỗi cữ bú, khi bầu ngực đã vơi đi đáng kể. Sữa lúc này thường có màu đục, sánh đặc hơn và chứa hàm lượng chất béo, calo tăng cao, cung cấp năng lượng cần thiết giúp bé tăng cân và phát triển khỏe mạnh.
Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ không cố định mà thay đổi liên tục trong suốt cữ bú. Càng về cuối, khi lượng sữa trong ngực giảm dần, hàm lượng chất béo tăng lên do bầu ngực trống rỗng kích thích sản sinh thêm sữa mẹ và đi qua các tuyến sữa, đồng thời thu thập chất béo ở các ống dẫn sữa. Quá trình này khiến sữa cuối trở nên đậm đặc và giàu dinh dưỡng hơn hẳn so với sữa đầu.
Hiểu một cách đơn giản, “sữa đầu” và “sữa cuối” không phải hai loại sữa tách biệt, mà là hai giai đoạn khác nhau trong một cữ bú- dùng để chỉ sữa trẻ bú ở đầu cữ và cuối cữ bú.
2. Tác dụng của sữa đầu và sữa cuối
Sữa đầu và sữa cuối tuy cùng được tiết ra trong một cữ bú nhưng lại có thành phần dinh dưỡng và vai trò khác nhau đối với sự phát triển của trẻ. Sữa đầu có kết cấu loãng, giàu lactose và kháng thể, giúp bé tăng sức đề kháng, ngăn ngừa bệnh tật. Trong khi đó, sữa cuối đặc hơn, chứa nhiều chất béo và năng lượng, hỗ trợ bé tăng trưởng chiều cao, cân nặng. Chính vì vậy, mẹ nên để bé bú hết sữa đầu và sữa cuối của một bên ngực trước khi chuyển sang bên còn lại trong mỗi cữ bú.
3. Việc bé bú mất cân bằng sữa đầu và sữa cuối có tác hại gì?
Cơ thể mẹ không thể tránh khỏi trường hợp khi thì sản xuất sữa đầu quá nhiều và bị mất cân bằng. Điều này dẫn đến tình trạng trẻ bú không đều sữa đầu và sữa cuối, hay còn gọi là tình trạng quá tải đường lactose.
Việc trẻ bú mất cân bằng giữa sữa đầu và sữa cuối có thể dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là ở hệ tiêu hóa. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là bé bú nhiều sữa đầu mà sữa cuối lại quá ít, làm mất cân bằng hàm lượng chất béo. Lúc này, trẻ sẽ cảm thấy no nhanh trước khi bú sữa cuối và thiếu chất béo do không ăn sữa cuối.
Khi sữa đầu chiếm ưu thế trong mỗi cữ bú, lượng lactose dư thừa không kịp phân huỷ và hấp thu hết sẽ đi thẳng đến ruột già. Tại đây, lactose bị lên men và sinh khí, dẫn đến tình trạng quá tải lactose – gây ra các biểu hiện như đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy, phân chua hoặc có bọt. Nguyên nhân có thể đến từ việc mẹ có quá nhiều sữa, hoặc cữ bú cách nhau quá xa khiến lượng sữa đầu tích tụ nhiều hơn. Ngoài ra, trẻ cũng có thể bỏ lỡ sữa cuối nếu đổi bên bú quá sớm, dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng.
4. Dấu hiệu bé bú mẹ mất cân bằng sữa đầu và sữa cuối
Dưới đây là những dấu hiệu của bé bú mất cân bằng sữa đầu và sữa cuối mà các mẹ không nên bỏ qua:
- Bé bú nhiều nhưng cân nặng không tăng, chậm lớn: Điều này thường khiến nhiều mẹ lo lắng vì tưởng con bú đủ lượng. Tuy nhiên, do sữa đầu chứa nhiều nước và ít chất béo mà không bú đủ lượng sữa cuối thì dù trẻ bú nhiều, cơ thể vẫn không nhận đủ năng lượng cần thiết để phát triển, dẫn đến trẻ không cải thiện về cân nặng.
- Trẻ bị đầy bụng, khó tiêu: Khi hấp thụ quá nhiều lactose của sữa đầu, hệ tiêu hóa của trẻ chưa kịp xử lý kịp lượng đường này, dẫn đến tình trạng chướng bụng, khó tiêu, thậm chí có thể gây tắc nghẽn ruột. Trẻ có thể quấy khóc, ợ hơi hoặc xì hơi thường xuyên, bụng phình nhẹ hay có biểu hiện nắm chặt tay, ngủ co người giống tư thế thai nhi. Ngoài ra, mẹ còn có thể quan sát thấy phân có đốm máu nhỏ.
- Phân lỏng có màu xanh lá cây: Khi bú quá nhiều sữa đầu chứa nhiều lactose – cơ thể trẻ không kịp hấp thu hết lượng đường này, dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Điều này dẫn đến bé đi ngoài phân lỏng, có màu xanh lá cây, đôi khi kèm theo bọt.
- Đi ngoài ngay sau khi bú: Dấu hiệu này cho thấy trẻ không hấp thu đủ năng lượng từ sữa mẹ khi bú quá nhiều sữa đầu. Khi thiếu dinh dưỡng, năng lượng cần thiết để hỗ trợ hoạt động tiêu hóa, sữa mẹ sẽ nhanh chóng đi qua ruột non và bị đào thải ra ngoài trong cả khi đang bú hoặc vừa bú xong.
- Hăm tã: Sự mất cân bằng giữa sữa đầu và sữa cuối có thể khiến sữa mẹ trở nên có tính axit nhẹ, làm tăng nguy cơ hăm tã và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ.
5. Cách xử lý khi trẻ bú mất cân bằng sữa đầu và sữa cuối
Mất cân bằng giữa sữa đầu và sữa cuối là tình trạng phổ biến ở trẻ bú mẹ, đặc biệt trong những tháng đầu đời. Ở phần trên chúng ta đã tìm hiểu về các dấu hiệu khi trẻ bú không đều sữa đầu và sữa cuối. Sau đây là một số cách xử lý hiệu quả khi trẻ bú mất cân bằng mà các mẹ có thể thử áp dụng:
5.1. Kéo dài thời gian cho trẻ bú
Bú mẹ giống như một bữa ăn đầy đủ của bé, trong đó sữa đầu là món khai vị giúp bé đỡ đói, còn sữa cuối là món chính giàu dinh dưỡng. Cơ thể mẹ cần thời gian để tiết ra sữa cuối, vì vậy việc kéo dài thời gian bú sẽ giúp bé hấp thu đầy đủ dưỡng chất, no lâu và phát triển tốt hơn.
5.2. Vắt phần sữa đầu trước khi cho con bú
Nếu nhận thấy bé thường bú nhiều sữa đầu hơn sữa cuối, mẹ nên vắt bớt một ít sữa đầu trước mỗi cữ bú. Cách này giúp bé dễ dàng bú được hết từ đầu đến cuối, đảm bảo cân bằng dưỡng chất và hỗ trợ phát triển toàn diện.
5.3. Kiên nhẫn cho bé bú
Mỗi trẻ có thói quen và cảm nhận riêng khi bú, vì vậy mẹ cần kiên nhẫn quan sát để điều chỉnh tư thế, thời gian và cách cho bú phù hợp. Khi cả mẹ và bé đều cảm thấy thoải mái và hạnh phúc cho cả hai mẹ con.
5.4. Cho trẻ nghỉ một lúc mới bú tiếp
Khi cho bé bú hết một bên ngực rồi mới chuyển sang bên còn lại, mẹ nên cho bé nghỉ ngơi một chút trước khi bú tiếp. Khoảng nghỉ này không chỉ giúp bé thư giãn mà còn tạo điều kiện để sữa cuối về nhiều hơn, từ đó kéo dài thời gian bú và tăng lượng sữa bé nhận được.
5.5. Cho trẻ bú liền khi đói
Khi bị đói lâu, trẻ thường quấy khóc và bú vội, khiến cơ thể mẹ chưa kịp tiết ra sữa cuối. Điều này khiến trẻ chủ yếu bú sữa đầu, dễ dẫn đến thiếu hụt năng lượng. Vì vậy, mẹ nên cho bé bú ngay khi có dấu hiệu đói để đảm bảo bé được hấp thu đầy đủ cả sữa đầu lẫn sữa cuối.
5.6. Thử tư thế cho trẻ bú khác
Để tránh bé bú mất cân bằng sữa đầu và sữa cuối, mẹ có thể điều chỉnh tư thế bú bằng cách đặt bé nằm nghiêng, mặt hướng về phía ngực. Tư thế này không chỉ giúp sữa chảy ra nhiều hơn mà còn tạo cảm giác thoải mái, giúp bé dễ dàng bú và nghỉ ngơi xen kẽ.
5.7. Cho bé bú cạn một bên ngực trước
Để bé nhận đủ cả sữa đầu lẫn sữa cuối, mẹ nên cho con bú hết một bên ngực trước khi chuyển sang bên còn lại. Việc đổi bên liên tục có thể khiến bé bú quá nhiều sữa đầu, dễ no sớm và bỏ lỡ sữa cuối giàu dinh dưỡng.
5.8. Rút ngắn khoảng cách các cữ bú
Khoảng cách giữa các cữ bú quá xa có thể khiến sữa chứa nhiều nước và lactose tích tụ, làm bé dễ hấp thu quá nhiều lactose. Để hạn chế tình trạng này, mẹ nên cho bé tăng số cữ lên, không để các cữ cách nhau quá 2 tiếng. Ngoài ra, có thể dùng máy hút sữa xen kẽ để kích thích tiết sữa giàu chất béo hơn.
Bài viết trên đây là những thông tin chi tiết về tác dụng của sữa đầu và sữa cuối, dấu hiệu và cách khắc phục tình trạng bé bú mất cân bằng sữa đầu sữa cuối. Nếu bạn còn có câu hỏi thắc mắc nào hay cần thêm thông tin khác thì có thể liên hệ ngay với Mua Sữa Non ngay hôm nay nhé!
